Vitir Namazı -1

2 Mayıs 2009 tarihinde yayınlandı. görüntülenme Mukayeseli Fıkıh Müzakereleri

Bu günkü dersimiz vitir namazı. Salatu vitr. Geçen hafta konu biraz dağılmıştı. Tamamen usule girmiştik. Ama onun bir özeti olmak üzere şey yapalım.

“Veş şef’ı vel vetri”(FECR 3)den hareketle herşeyde bir şef’ı ve vitr olduğunu şey yapmıştık değil mi? Namazlarda da aynı şekilde şef’ı var ve vetri var. Mesela ayın günlerind de öyle. Bazen otuz gün oluyor şef’ı oluyor, bazen de yirmi dokuz gün oluyor vetr oluyor. Şimdi farz namazlarda “şef’ı” var, “vetr” var. İşte akşam namazı farzların vitri olmuş oluyor, üç rekat kılınıyor. Nafile namazlarda da “şef’ı” var ve “vetr” var. Vitir namazı dediğimiz yani gecenin son namazı da nafilelerin “vetr”i oluyor. Mesela akşam namazı ile ilgili Peygamber(sav)’in hadisleri var. Ona dikkat çeken ayeti kerime var. “Hafızu alas salavati ves salatil vusta”(BAKARA 238) diye. “salatu vusta” kuranı kerime bakarsak akşam namazı. Çünkü ilk namaz öğlen namazı. İlk farz kılınan namaz da öğlen namazıymış bugün bir yerde gördüm. Müslümanların ilk defa kılmaya başladıkları namaz da. Zaten Cebrail(as)’da Peygamber Efendimize öğlen namazını kıldırdı. Kuranda da işte “ekımis salate li dulukiş şems”(İSRA 78), “dulukiş şems” öğlen namazının vakti, “tarafeyn nehar” diyor günde iki, günün iki bölümündeki ki günün birinci bölümü öğlen vakti olmuş oluyor. Gündüzün iki namaz, gece en az üç namaz olması gerekiyor “ve zulefeyn minel leyl”(HUD 114) ayetinden dolayı. Şimdi o zaman orta namaz ister istemez mecburen akşam namazı oluyor. Akşam namazı hem bulunduğu yer itibariyle orta hemde rekat sayısı itibariyle de orta. Çünkü iki ile dördün ortası üç rekat olmuş oluyor. Hem de farz namazların vitri olmuş oluyor. Şeye gelince mesela gece kılınan bu namaz Peygamber(sav)’e farz kılınan bir namaz. “Ve minel leyli fe teheccet bihi nafileten lek”(İSRA 79)geceleyin o “bihi” kuranla tabi, teheccüd et, yatağından kalk. Hatta “tetecafa cünubuhum anil madacil” neydi bağlantısı o ayeti kerimeni ? “Yed’une rabbehum havfen ve tamaan”(SECDE 16). İşte şimdi teheccüd de yataktan kalkarak Allah’a ibadet etmek olduğu için de, yani ona dikkat çeken ayetler var nafilelerde. Farzların vitrine dikkat çeken ayet olduğu gibi nafilelerin vitrine de dikkat çeken ayetler var. Ayetlerimize sadece şunlar inanırlar diyor. Kendilerine ayetlerimiz hatırlatıldığı zaman secdeye kapanırlar. Bu secdeye kapanmak boyun eğmek demektir. “semi’na ve ata’na”(NUR 51) demektir, yoksa anlınını secdeye koymak değildir. Yani şeyde ne diyor; “harru succeden” “ırhena” demektir. “Mulhanin” anlamına olur, yani Allah’ın bir ayeti geldiği zaman “semi’na ve ata’na” der. Ama “semi’na ve asayna” diyenlerde var değil mi? “Semi’na ve ata’na” demiş olurlar. Bu işte “ve sebbehu bi hamdi rabbihim”(SECDE 15) “sebbehu” da nafile namaz kılma manasına geldiğini daha önce şey yapmıştık “fe hum la yestekfirun”(SECDE 15) ondan sonra gene “tetecafa cunubuhum anil madacıi yed’une rabbehum havfen ve tamaan”(SECDE 16). Şeyde da var mesela Yusuf(as)’ın annesi , babası ve kardeşleriyle alakalı orada “secdetu inhınain” diye yapılan tefsirler var, eğilme secdesi. Dolayısıyla Allah’tan korkarak ve Allah’ın desteğini umarak yataklarından uzak kalırlar. İşte burada ibadet için kalkılmış oluyor. Yani şimdi Peygamber(sav)’in de hadislerde salati vitre dikkat çektiği de var değil mi? Bu hadisleri bulanlarınız var mı? Salatı vitre dikkat çekildiğine dair. Bir okurmusun? Bir iki tanesini oku.

Yahya Şenol: El vitru hakkun kemate habben yute hamsin yefal kemate habben selasin fel yefal kemate habben yute vahidetin fel yefal

Abdulaziz Hoca: Yani vitr haktır diyor. Kim rivayet ediyor? Tirmizinin dışındaki. Vitr haktır, beş rekatta da olur, üç de olur, bir rekatla da olur. Ama vitir haktır deniyor. Yani haktır demek Allah’ın yüklediği görevdir manasına ama farz bir görev değil. Evet. Bir iki tane örnek olarak oku yani.

Yahya Şenol: Zayıf olan bir rivayet var “mel lem yutir fe leyse min nar”. Ahmet B. Hambel’de geçiyor ama Buhari zayıf demiş.

Abdulaziz Hoca: Tabi bunun zayıf olduğu çok açık ve net.

Yahya Şenol: “El vitru leyse bi hatmin kerihetil mektube velakinnehu sunnetun sennea Rasulullah (sav). Tirmizi

Abdulaziz Hoca: Bu da hadis değil, hiç kusura bakmasınlar böyle hadis olmaz. Ama bir mealini verelim. Söyle

Yahya Şenol: El vitru leyse bin hatmin

Abdulaziz Hoca: Vitir vacip değildir ama farz namazlar gibi değildir, kesin değildir.

Yahya Şenol: “Ve lakinnehu sunnetun sennea”

Abdulaziz Hoca: “Ama sünnettir ki Peygamber efendimiz”. Bu sünnet kelimesi gerçekten çok aldatıcı oluyor. Peygamber sünnetin senna derse bu farz demektir. Sünnet kanundan şeydir yani. Sünnet dediğiniz zaman bu bir kanunu ifade eder. Sonra ulema nafile yerine sünneti kullanınca sünnet kavramı malesef bizde kaybolmuş gitmiş. Sünnet kanundur yani.

Katılmcı: Orada olsa olsa adetlenmek anlamına geldiği için Peygamber(as)’ın yapmış olduğu bir fiildir.

Abdulaziz Hoca: Olmuyor yani, senneha demek evceveha demektir yani. Bunlar çok rahatsız edici ifadeler ama geçmiş, tabi bu hadisler genellikle mana ile rivayet edildiği için

Yahya Şenol: “İnnel vitre leyse bi hatmin vela ke salati mektube velakinne Resulullah evteha ve kale ya ehlel kuran evtiru fe innallahe vitru li hubbul vitre”.

Abdulaziz Hoca: Tamam. Peygamber Efendimiz(sav) yani vitir farz bir namaz değildir, ama Peygamber Efendimiz vitir yapmış ve insanlar vitir namazı kılın, Allah vitirdir, vitri sever demiş. Tamam yani şimdi akşam namazıyla alakalı nasıl böyle teşvik edici hadisler varsa hatta ümmetim akşam namazını vaktinde kıldıkça hayır üzere olmaya devam ederler diye bir hadis olması “ümmeti ala hayrin” neydi devamı? Neyse zaten okuduğumuz ayette “hafizu ales salevati ves salatil vusta: namazlara ve özellikle orta namaza”(BAKARA 238) ki ona da dikkat çekilmiş oluyor, ona dikkat edin diyor, onu koruyun. Bir de şu da var, yani sefer sırasında diğer namazların hepsi iki rekat oluyor ama akşam namazı değişmiyor, vitirliğini değiştirmiyor. Çünkü bir rakata düşmesi lazım vitrini devam ettirmesi için. Biz o Nisa suresinin 101.ve 102.ayetlerinden biliyoruz ki bir rekat ancak seferdeki “havf”da olabilir, düşmanla karşı karşıya kaldığınız zaman olur onun dışında olmaz. Onun dışında olmuyorsa mecburen üç oluyor. Başka çaresi yok yani. İki olamaz çünkü o zaman vitr kayboluyor.

Katılmcı: Aklıma bir soru gelmişti de, akşam namazı üç rekat, önemine binaen mi kasr yapılmıyor yoksa üç rekat olduğu için bir buçuk rekat yapılamadığı için mi yapılmıyor.

Abdulaziz Hoca: İşte şimdi tabi o akla gelir. Ama bir buçuk rekat olmaz, bir buçuktan iki, olabilir o ikmaller var hep oluyor o. Şimdi aklıma gelmiyor ama yani sanki kuranı kerimde de olması lazım. O ikmal olabilir. Bir buçuğu ikiye çıkarabilirsiniz ama vitr olmaktan çıkar. Vitr olmaya devam etmesi için bir rekat olması lazım. Bir rekatlık farz namaz da yok. Sadece havf durumunda var onun dışında yok. Nisa suresinin 102.ayetinde var başka bir yerde de yok.

Babı salatı vitr. “Vitr” de deniyor “vetr” de deniyor bu tip şeyler bütün dillerde oluyor bu telaffuzlardaki ufak tefek kaymalar.”El vitru vacibun inde Ebu Hanifete rahmetullahu ve kalu sünnetun: Ebu Hanifeye göre vitr vaciptir”. Biliyorsunuz hanefilerde vacip diye bir kavram var. Farz ile sünnetin arasında. O gerçekten yani bir ucube kavram ama var. Yani var

Fatih Orum: Subuti kat’i delaleti zanni olduğu için.

Abdulaziz Hoca: İşte subuti kat’i delaleti zanni olduğu için deniyor. Ve örnek olarak da şeyi veriyorlar, kurbanı veriyorlar. Halbuki kurban da subut da delaleti de kat’i dir. Ama ne yapmışlarsa yapmışlar yani. Dün Abdurahman bir belgeden bahsetti, inşallah onun tamamını öğrenir. Belkide ayrıca onunla bir ders yapabiliriz. Yani zamanla neler yapılmış neler. Adamlar asabe kelimesini yerleştirmek yani kendilerini peygamberin varisi göstermek için Abbasiler asabe kelimesini bizim fıkha yerleştirmişler. Ve mirasta bir çok kimseyi mirastan mahrum etmişler bu vesileyle. Mesela kadınların çocuklarına vermemişler. Çünkü kadınların çocuklarına verseler bu halifelik Hz.Fatıma’nın çocuklarına olması lazım. Bunlar hak sahibi olduklarını idda ediyorlar ya.

Katılmcı: Kız çocuklarını çocuktan saymıyorlar.

Abdulaziz Hoca: Saymıyorlar, halbuki hadiste var o. Hadiste var. Değil mi Abdurrahman, hadiste var. Kız çocuğunun da asabeden olduğu ve

Abdurrahman Yazıcı: Çocuğun değil annenin var

Abdulaziz Hoca: Annenin var, öyle de bir rivayet vardı sanki. Yani kızlarla ilgili vardı, Hz.Ali’den gelen bir rivayetmiydi bir şey vardı.

Abdurrahman Yazıcı: Yani normal şekilde zaten asabe olması gerekmiyor Hocam çocukların.

Abdulaziz Hoca: Gerekmiyor zaten. Kuranı kerim açısından hiç bir problem yok. Yani kuranda olmayan, lugatta olmayan, fıtratta olmayan yeni bir kavram ortaya çıkarmışlar, bunu asabe kelimesi üzerine yüklemişler. Kendilerinin halifeliğe hak sahibi olduklarını gösterebilmek için de sistemi tamamen bozmuşlar. Hz.Abbas yoluyla şey yapıyorlar ya. Peygamberin amcasının çocukları ya. Şimdi dolayısıyla bir insanın kızı yoksa kızının çocuklarına miras vermiyorlar amcasının çocuklarına veriyorlar.

EnesHoca: Biri yönetimdeki hilafettir diğeri miras

Abdulaziz Hoca: İşte oraya yansıtmışlar malesef

Abdurrahman Yazıcı: Yönetimin şahsiyetsizliği ortaya çıkınca doğal olarak o da çıkıyor.

Abdulaziz Hoca: Ve dolayısıyla malesef fıkha bu yerleşmiş.

Katılmcı: Hz.Alinin evlatlarına

Abdulaziz Hoca: Onlar güçlü olmadıkları için, arkalarında siyasi güç olmadığı için onlar kaybetmişler.

Enes Hoca: Ebu Talip müslüman olmadığı için nesep kesilmiştir.

Abdulaziz Hoca: Abdurrahman bak bu son derece önemli sen ona dikkat et. Ebu Talip müslüman olmadığı için oradan kesmişlerdir diyor. Çünkü Hz.Ali Ebu Talibin oğlu ya. Ve bu şeyin de mesela müslüman olmayanlara miras verilmemesinin bir delili var mı?

Abdurrahman Yazıcı: Hadis var hocam.

Abdulaziz Hoca: Uydururlar, o kolay.

Abdurahman: Muaviye kabul ediyor Hocam

Abdulaziz Hoca: Muaviye kabul ettiyse bitti. Kanun haline getirilmiş. Şimdi bunlarda çok cidfi problemler var. Yani o zaman onun sebebi de, bak sen bunu not et. Hz.Ali de erkek akrabası ya Peygamber efendimizin.

EnesHoca: Derecesi aynı.

Abdulaziz Hoca: Evet. Abbas’da derecesi aynı. Niye Abbas’ın çocukları da Ebu Talib’in çocukları değil? Amcaysa ikiside amca.

Katılmcı: Asabeden saymadıklarını biliyorum ama Enes Hoca’nın söylediği..

Abdulaziz Hoca: Son derece ilginç yani. Onu mutlaka not et onun üzerinde duralım.

Fatih Orum: Gerçi o konuda sizin vermiş olduğunuz kitap varya geçen hafta Alak’ın. Ebu Talibin müslüman olduğuna dair iddaları var.

Abdulaziz Hoca: Kardeşim müslüman olsa bile burada olmaması lazım. Tamam mı. Bu Abbasiler’in sisteminin yerleşmesi için Ebu Talib’in müslüman olmaması gerekiyor.

Fatih Orum: Zaten eleştiride temel mantık o yani. Ebu Talib’in müslüman olmadığına bina edilmiş bir şey diye yaklaşım var.

Abdulaziz Hoca. Tamam. Evet bunlar oluyor. İşte sünnet kelimesinden hareket ettik. Bu kelimeleri kullanmaya çok dikkat etmek lazım. “Sünnetellahilleti kad halet min kabl”(FETİH 23) diyor. O zaman yani C.Hakkın öteden beri yürürlükte olan kanunu demektir.

Enes Hoca: Peygamberin sünneti “eleyse minni” diyor.

Abdulaziz Hoca: Peygamberin sünneti Allah’ın sünnetidir.

Enes Hoca: Risalet.

Abdulaziz Hoca: Risalettir. Peygamber Allah’ın sünnetinden başka bir sünnet yapabilir mi?

Katılımcı: O zaman o hadiste Peygamberin sünneti çok iyi anlaşılmalı. O zaman risaletten yüz çevirmiş oluyor.

Abdulaziz Hoca: Risaletten yüz çevirmiş oluyor. Tabi. Yani o Abbasiler üzerinde ciddiyetle durmamız gerekiyor.

Abdurrahman Yazıcı: Emeviler nasıl işte kendi idarelerini meşrutiyetini sağlamak için kader ile ilgili ayetleri..

Abdulaziz Hoca: Emeviler kaderi yerleştirmişler islam alemine malesef

Abdurrahman Yazıcı: Onunla ilgili Hasan Basri’nin mektuplaşması var ona da rastladım. Halifeyle ilgili. Abdul Melik B. Mervan ile ilgili. Sen diyor böyle düşünüyormuşsun, hatta Kaderiye Hocam sayıyor Hasan Basri’yi

Abdulaziz Hoca: Değil halbuki.

Abdurrahman Yazıcı: Değil. O da bunu açıklıyor hocam. O ayetlerin öyle olmadığını, tahrif edildiğin. Büyük bir mektup var hocam. O da mensup olarak kabul ediliyor. Onu da getiririm isterseniz.

Abdulaziz Hoca: Tamam. Yani çok oyunlar oynanmış, zaten Abbasi dönemi bizim için çok şey. Emeviler üzerine dikkat çekerler, Emevilerin yaptıkları tahrifat yok değil var. İşte kaderi imanın esaslarından birine getirip zaten İslam aleminin anasını orada ağlatmışlar yani, her şey bitmiş orada. Bir toplum kadere inanıyorsa o toplumdan hiç bir şey çıkmaz. Yaptıkları her türlü hatayı Allah’a mal ederler kendileri suçsuz olur. Bir kenara dururlar. Yerleşmiş bir kere islam alemine. Onların attıkları bir kazık. Ama Abbasilerin attıkları çok çok daha fazla. O bir taneyse bu bin tane.

Abdurrahman Yazıcı: Abbasileri n yargılı şey demiyoruz yani, Emevileri Abbasiler yazmışlar onları bir şekilde inceleyebiliyoruz ama Abbasileri bize anlatan şeyler daha objektif değil.

Abdulaziz Hoca: Var var. Abbasileri tarihten takip etmreyeceksin Abdurrahman. Fıkıhtan, tefsirden, kelamdan takip ettiğin zaman çok sağlam belgeler çıkıyor ortaya. Çok sağlam belgeler çıkıyor. Bakıyorsun, işte mesela az önce, şimdi hanefiler vacip kavramı için “fe salli li rabbike venhar”(KEVSER 2) diyor ki bu subuti kat’i dir diyor. Niye? Çünkü ayet. Yani ayetin Allah’tan olduğundan şüphe yok, çok açık ve net. Delaleti kat’i değildir, yani bunun ne dediği açık değildir. Niye açık değilmiş? “venhar” kelimesini bir de şu manaya alıyorlarmış, böyle eli bağlamak nanasına alıyorlar. Kardeşim böyle niye diyorsun “nahr” burasıdır(gırtlağını göstererek). Böyle olması lazım. Adamın kendini sık boğaz etmesi lazım. Yani “venhar” eli bağlamaksa böyle olması lazım. Öyle değil mi? Buna niye venhar diyorsun ki. Hem buna venhar diyorsun hem diyorsun ki Hanefi olarak elleri bu şekilde bağlamak mekruhtur diyorsun birde. Böyle bağlayacaksın diyorsun. Peki Allah, “salli”ye namaz kıl diye mana veriyorsan eğer ki öyle mana veriyorlar. Namaz kılmanın içerisinde el bağlama yok mu? El bağlamak farz bir ibadet mi? Evet “hafizu ales salavati ves salati vusta”(BAKARA 238)yı anlarız. O “salatı vusta”ya özellikle dikkat çekiyor. Ama o “salatı vusta” farz. “Fe salli li rabbike venhar”(KEVSER 2) dersen ona şey yaparsan namaz kıl aman ha ellerini bağla, hem de böyle. Ona farz dersen birazcık anlarım. Ama bu mezheplerde Şafii de aynı şeyi yapıyor. Bu mezheplerden hiç bir tanesi buna farz demiyor. En fazla dedikleri işte menduptur yada sünnettir ifadesini kullanıyorlar. Ondan sonra diyor ki delaleti kat’i değil. Nasıl kat’i olmaz yaa.

Katılmcı: Şiiler namaz bozulur diyor.

Abdulaziz Hoca: Ama onlar hiç bağlamayacaksın diyorlar. “Venhar” gene onlarda yok. Şimdi dolayısıyla, kardeşim bunun subutu da kat’i delaleti de kat’i. Çünkü araplar öteden beri kurban kesiyorlardı. Şeyde de var işte, İbrahim(as) ile ilgili C. Hakk diyor “ve ezzin fin nasi bil haccı ye’tuke ricalen ve ala kulli edamin yet’ine min kulli damirin ye’tine min kulli feccin amik”(HAC 27), “Li yeşhedu menafia lehum ve yezkurusmallahi fi eyyamin ma’lumatin ala ma rezakahum min behimetil enam”(HAC 28) . İbrahim(as)’ın çağrısında da gelsinler belli günlerde o hayvanlar üzerinde Allah’ın adını ansınlar. Bak kurban var orada kuranın delaletiyle. Dolayısıyla Mekkeliler zaten her zaman kurban kesmiş. Onun için hayvanlar ikiye ayrılmışlar. Neydi ayet? Bir kısım hayvanların üzerine Allah’ın adını anmamışlar Allah’a iftira için. Ama bir kısım hayvanları hala besmele çekerek kesiyorlar. Onun için AllahT. müslümanlara diyor ki “ve ma lekum ella te’kulu mimma zukiresmullahi aleyhi”(ENAM 119) bu adamların besmele çektikleri hayvanları niye yemiyorsunuz diyor C.Hakk bize. Çünkü Mekkeliler ikiye ayırmış. Bir kısmını “haza lillahi” demiş. İşte AllahTeala Peygamberimize diyor ki;”fe salli li rabbik venhar li rabbik la li gayrihi”. Nahr da işte kurban kesmektir yani. Bunun hangi delaleti zanni ki?

Enes Hoca: Başka bir ayette “inne salati ve nusuki” diye tenkit ediyor.

Abdulaziz Hoca: Tabii, çok var. Zaten az önce okuduğum Hac suresinin ayetleri “vel budne cealnahe lekum min şeairillah”(HAC 36) nedir bu? Bundan daha açık ifade olur mu? Kendi zihinlerinde bir lugata dayanarak hiç bir delili olmadan o lugatı da yanlış anlamlandırarak, sözlük anlamının tersine. Tahrif budur yani. “Yuharrifune kelime an mevadııhi”(NİSA 46) budur. Kelimeyi yerleşik manasından başka tarafa çekerek ayeti kerimeye kendi keyiflerine göre farklı mana veriyorlar, ondan sonra diyorlar ki; yok bunda o delalet yok diyorlar. E ondan sonra delaleti zanni, o zamsn vacip diye bir kavram. Vacip diye bir kavram olur mu? Yani farz ile sünnetin arasında. Vacip farz demektir. Farzla sünnetin arasında bir kavram olur mu? Hilkat garibesi bir şey ortaya çıkarıyorlar. Kuransız bir din oluşturmuşlar malesef. Bu tamamen Abbasi döneminin şeyleri bunlar. Emevilerin sonu Abbasilerin. Ki yazılan bu kitaplar hep Abbasiler zamanında yazılmış. Her konuda aynı şeyi yapıyorlar insan rahatsız oluyor gerçekten. Bir de bunu yapanları suçlamıyorlar, suçluları yakalayanları duçluyorlar niye yakaladınız diye. Bizim bir odun depomuz vardı. Birisi bir kucak odun çaldı. İşte bende çocuk yani, çalsın götürsün ne olacak yani. Koştum peşinden yakaladım. Şimdi getirdim odunları bizim attım şeye. Annesi geldi nasıl sövüyor. Bir kucak odun almışlar diye oğlanın gözünü korkuttunuz diyor. Yani bir daha hırsızlık yapamaz. Yani suçlu onlar değil suçlu ben oldum orada.

Babı salatı vitr. El vitru vacibun, bu kelimeden hareket ettik. Vitir vaciptir diyor. Min Hanifete: Ebu hanifeye göre. “Rahimahullah ve kala sunnetun: ikiside sünnettir”. Her iki tabir de yanlış yani az önce söyledik. Sünnet kelimesini de yanlış kullanmışlar “nafiletun” dese tamam, o anlaşılır. Evet. Bunlar da seni ilgilendiriyor ha. Tamam mı? Bu terimlerin yerine yerleşmesi lazım. Bu çok önemli. Kelimeler yerinden dışarı çıktıkları zaman çok kötü sonuçlar doğuruyor.

Fatih Orum: Kurana uymayan bir terminoloji oluşturuluyor. Sonra bu terminoloji üzerinden fıkıh yapılıyor.

Abdulaziz Hoca: Onunla kuranı anla bakayım anlayabiliyorsan. Zaten lugatlar da ona göre malesef şey yapmış. Sünnettir diyor niye? “Zuhuru aferi suneni fihi” hatalar nasıl böyle pekiştiriliyor.

Enes Hoca: Vitrin anasını da ağlattın, hangi sunen

Abdulaziz Hoca: İşte kendi kavramlarının sünnetlerin izleri onda olduğundan dolayı sünnettir demiş Ebu Hanife’nin o iki tane talebesi. “Haysu la yekfuru cahiduhu”.

Enes Hoca: “Yukfuru”.

Abdulaziz Hoca:O da olur. Yekfuru dersen lazım yaparsın yukfuru dersen müteaddi yaparsın aynı mana şey yapar. “Yukferu cahidu” da dersin. Evet. Onu inkar eden kafir olmaz yada tekfir edilmez. Kafir sayılmaz yani. “Vela yuezzenu lehu” vitir için ezan okunmaz. Madem vitir için ezan okunmuyor, madem inkar eden kafir değil, öyleyse sünnettir demişler. Ebu Hanife’nin delili: “ve lev Ebi Hanifete rahimehullahi kavlu Aleyhisselati vesselam” Ebu Hanife’nin delili şu Peygamberimiz şöyle demiştir diyor. “İnnallahe teala zadekum salaten la vahiyel vitru fasalluhe la beynel işa ila tuluil fecr: Allah Teala size bir namaz ilavesinde bulundu, bakın o vitir namazıdır. Onu kılın yatsıyla fecrin arasında”. Sabah namazının arasında. “Emrun: bu bir emirdir” diyor. Yani “fasalluha” dedi ya Peygamberimiz “o namazı kılın”.  “Vavil vucubi” o emir de vucubu ifade eder. Bak demek ki az önce diyecektim iyiki dememişim. Unutmuşum konuşurken, akmımdaydı. İyiki söylememişim burada hiç olmazsa daha delilli ortaya çıktı. Şimdi hanefiler subuti kat’i delaleti zanni, subutu zanni delaleti kat’i her ikisine de vacip diyorlar. Yani şimdi subutu kat’i: Kevser suresi, örneği o. Delaleti zanni işte az önce anlattık. Şimdi subutu zanni bu hadis, ayeti kerime kadar keskin değil yani. Bunu Peygamberimizin söylediğini ıspatlayamazsınız. Ama delaleti kat’i çünkü “fasalluha” diyor, emir var: kılın.

Katılımcı: Salluha dediği Peygamber(sav)’den geldiği kesin olmadığı halde nasıl emin oluyorlar.

Fatih Orum: Subutun kati olmadığk nereden biliyorlar.

Abdulaziz Hoca: Usullerini anlamak için diyorum ben burada. Burada ortada yani. İyiki az önce söylememişim çünkü havada kalırdı.

Enes Hoca: Tirimizi zayıf demiş hadise.

Abdulaziz Hoca: Böyle bir hadis olmaz. C. Hakk ziyadeleştirdiyse kuranı kerimde koyar.

Yahya Şenol: Farklı rivayetlerinde “emeddekum” diye geçiyor.

Abdulaziz Hoca: “Emedde” ile “zade” arasında bir şey var mı?

Yahya Şenol: Emeddekum olunca ikmal etti C.Hakk size, ziyade etti değil de. İkram olarak geldi bu. Herhalde bu rivayet farklılığı olabilir.

Abdulaziz Hoca: İkram olursa “fasalluha” gene nolur: mendup olur başka bir şey olmaz. Kılabilirsiniz manasınadır.

Abdurrahman Yazıcı: “Hafızu aleyha” demişler.

Abdulaziz Hoca: Hangi rivayettekiler demişler

Abdurrahman Yazıcı: Müslimde.

Abdulaziz Hoca: O sürekli kılınır.

Abdurrahman” “Kul sallallahu aleyhi vesellem hafızu aleyha”.

Abdulaziz Hoca: Öyle diyorlar ama Hambelilerde vacip yada farz ifadesi kullanılmıyor.

Yahya Şenol: “Emeddekumullahu salatin hiye hayrun lekum min humurin neami vel vitru ”

Abdulaziz Hoca: O “hayrun lekum”, “emeddekum” ifadesi bir teşvik ifade ediyor. Bunun gibi değil. Yaparsanız sevap olur. Zaten ayetlerden anlaşılıyor. Onda problem yok.

Yahya Şenol: O yüzden farklı rivayet farklılıkları manaya dayanıyor ya genelde. Emeddekum yerine zadekum demiş olabilir.

Abdulaziz Hoca: Birisi “zadekum” demiş olabilir evet. Yani burada zaten zayıf ifadesi “zadekum” ile ilgili olarak kullanılıyor. “Emeddekum” hangi kaynaklarda geçiyor?

Yahya Şenol: Ebu Davud ve Tirmizi’de.

Abdulaziz Hoca: Tamam. Yani o “emeddekum”de hiç bir problem yok. Dersin başında okuduğumuz ayetlerle de tamı tamına örtüşüyor.

“Vel haza veceb el kada ecmai” diyor. Zaten şimdi burada “el kada” kelimesi de bir şey. “Kazası biricma vacip olmuştur”.

Fatih Orum: İcma ifadesi de zaten şey.

Abdulaziz Hoca: “İcma” da zaten.. “vecebe” de öyle. Yani “vecebe”yi nereden çıkardınız ki? Yani kendisi söylüyor, şeye benziyor: bizim birisi bir yönetmelik çıkarıyor ondan sonra da diyor ki; ne yapalım yönetmelik böyle emrediyor. Sen çıkardın? O emri sen koydun yani. Buna vacip diyen sensin ondan sonra kazası vaciptir diyorsun. Nereden çıkarıyorsun bunu? Hemde icma ile vaciptir diyorsun. O zaman ne oldu? Farz namaz haline geldi. Zaten farz namazın kazası yok senin dediğin manada. Getirdin bir de buna kaza ilave ettin.

“Ve in lema lem yekfur cahiduhu: inkar eden kafir olmaz”, niye olmaz? “Le enne vucuvehu sebete bis sünnet” anladınız mı subutu kat’ilik buradan ortaya çıkıyor. Çünkü bu namazın vacipliği sünnetle sabit olmuştur. Subutu kat’i değildir demek istiyor. “Ve huvel maniyyu bi maruviye anhu ennehu sunnetu”. Yani yukarıdaki rivayet edilenden kast edilendir ki işte o sünnettir. O mana sunnettir yani. Vucudu.

Enes Hoca: Buradaki sunnetun “salasun kutibe aleyye ve le tubu aleykum ve hiye sunnetun”de Peygamber(sav) sünnet ifadesini kullandı diyor.

Abdulaziz Hoca: Tamam, bir başka yere atfediyor. Zihnindekine götürüyor bunu. “Ve huvel mani bi maruviye” rivayet edilenden kastedilen de budur. “Ennehu sunnetun”Yani bu vitir benim için vacip olan sizin için de sünnet olan şey. Orada kastedilen de budur. “Ve huve yueddafi vaktil işai fektefa bi ezanihi ve ikametihi”. Yatsı vaktinde eda edilir, bu sebeple tektufiye daha uygun ama, evet şey olduğu için vitir müzekker olduğu için salatul vitr dersen değişir tabi.  “Fektufiye bi ezanihi ve ikametihi”. Yatsının ezanı ve ikametiyle iktifa olunmuştur diyor. Ama şimdi, rivayet ettiği hadiste vitre ayrı bir vakit koydu. Kendi içinde nasıl çelişkiler var. Bir insan bir yanlış yaptımı, bir yerde bir yanlış fetva verdimi yanlışı çıkarmak için başka kitaplara falan bakmaya lüzum yok. Siz onun sözünü okuyun tutarsızlıkları göreceksiniz.

Katılımcı: Bizde, bir kere yalan söyleyen mutlaka yalan söylemek zorunda o yalandan kurtulmak için derler.

Abdulaziz Hoca: Bazıları da dokuza çıkarıyor. Mustafa Evli Roma’dan hava alanına geliyoruz, şöföre bir şey sordu. Şöför de niye sordun ki dedi. Ben de İstanbul’da şöförlük yapıyorum da dedi, taksi şöförlüğü. Bu defa şöför buna bir şey sordu bu şaşırdı kaldı. Çünkü o taksicilikle ilgili bir şey bilmiyor ki. Dedim sana mı kalmış yalan söylemek, şimdi bir tane daha yalan söylemen gerekiyor çünkü onu bulamayacaksın. Bak şimdi, yukarıda kendisi demedi mi? Bir vakit verdi: yatsıyla fecr arasındadır dedi değil mi? Burada ne diyor: çünkü diyor o yatsı vaktinde eda edilir diyor.

Yahya Şenol: Yatsının vakti sabaha kadar devam ediyor ya.

Abdulaziz Hoca: Onu da demiyorlar. Bak şurada şöyle bir  şeyde bir ifade daha kullanıyor. Eğer işaretlemişsem. Fethul Kadir’de bir ifade var. Bak burada diyor ki; “emma inneha muakketatun fele ennel mustahabbu fi vaktiha issaharu”

Katılımcı: Müslim’in rivayetinde varmış hocam.

Abdulaziz Hoca: Bu mu?

Aynı Katılmcı: “El vitru rekatin min ahir leyle”.

Abdulaziz Hoca: Tamam. Bak diyor ki, şu ifadeye bakın; “ve zalike eşeddü ma yekunu keraheten fil işai: seher vaktine ertelemek, yatsı namazı konusunda kerahatin en şiddetli vaktidir. Çok mekruhtur o vakitte yatsı namazını kılmak. O zaman yatsının vakti “gasakul leyl”de bitiyor demek ki bunlara göre de. Öyleyse o zaman yatsı vaktinde kılınmıyor vitr namazı. Zaten “beyne salatil işae vel fecri” dedi ya.

Sekan: Yatsının vakti o zaman bitiyorsa vitirin vakti de o zaman bitiyor.

Abdulaziz Hoca: Yok şimdi o rivayet ettikleri hadiste vitir için yatsı ile sabah namazı arasındadır vakti dendi. Ondan sonra yorumunda diyor ki işte ayrıca bir ezana gerek yok. Şimdi vacip dedi ya

Serkan:  Anladım da bunu eleştiriyorum, bunun için söylüyorum yani.Eğer yatsının gece gasakul leylden sonra kılınmıyorsa.

Abdulaziz Hoca:  O zaman yatsının vaktine getirmiş oldu. Kendi sözleri arasındaki çelişkiyi ortaya çıkarmak istiyorum. Evet yani birisi bir yerde bir yanlış söylemişse onu siz oradan çok rahatlıkla çıkarabilirsiniz. Hiç başka delile lüzum yok, onun kendine itiraf ettirebilirsiniz. İşte burada da zaten belli. Evet. Onun ezanı ve ikametiyle iktifa olunmuştur diyor. Demek ki buna ezan ve ikamet gerekiyor demek istiyor.

Enes Hoca: Bu sunnetin alametleri var. Bu sünnettir ezan okunmuyor sözüne karşı cevap veriyorlar.

Abdulaziz Hoca: Ona karşı cevap veriyor. Ama işte ben de onu söylemek istiyorum. Onun cevabında kendi kendisiyle çelişiyor. Söylemek istediğim o. Burda şu var tabi, Ebu Hanife’ye haksızlık etmemek lazım. Bu delillendirmeyi EbuHanife yapmış değil. Delillendire Muhammed’de de yok değil mi?

Fatih Orum: Yok hocam yok, sadece fetvalar var.

Abdulaziz Hoca: Sadece fetvalar var. Delillendirmeyi daha sonrakiler yapmış. Daha sonrakiler kurmuş EbuHanife’nin sözü gibi gördüğümüz şeyler aslında EbuHanife’nin sözü değil. Sonradan ona mal edilmiş şeyler. Belki EbuHanife’nin gerekçesi çok farklıdır. Fetvasından yola çıkarak kendilerine göre bir delillendirme yapmışlar. Belki yani şimdi bizim EbuHanife diye tanıdığımız, biz EbuHanife diye bu kitaplarda olanı tanıyoruz, başka bir şey tanıdığımız yok. Kendisini görme şansımız yok ki. E onun kendi özel bir kitabı da yok bu konularla alakalı. Belkide EbuHanife’nin burada yazılanlarla hiç bir alakası da olmayabilir. Fıkhı tamamen farklı olabilir.

Katılımcı: Bazı şeylerde o hissediliyor. Mesela Fıkhul Ekberde, kitaplarında onu işaret etmiyor.

Abdulaziz Hoca: Nasıl yani, tam kuranı kerime göre mi yazmış onu.

Katılmcı: Ona daha yakın yani. Küçük bir kitap ama şerhleri değişiyor.

Abdulaziz Hoca: Şerhi bozuyor tabi.

“Kale” bu musannif, yani kendisiyle alakalı. Kuduri’yi yazan da aynı şahıs ya. Kuduri değil El Bidaye. Bidayetil Mubtedi. Aynı şahıs yazıyor yani. Onu da kendisi yazmış bunu da kendisi yazmış. Kendi kendiyle ilgili kale diyor. Araplarda bu var zaten.

“Kale el vitru selasu rekeatin la yufsaru beynehunne bi selami: vitir üç rekattır ara selamla ayrılmaz”. Yani iki rekat kılıp selam vermek kalkıp bir rekat daha kılmak olmaz. Şafiler iki artı bir kılarlar. Hambelilerde iki artı bir kılarlar. Bunlar birleştiriyorlar. “Bima rivea Aişetun(ra) ennen Nebiyye(as) kane yutıru bi selasin: Aişe(ra)’ın yaptığı rivayetten dolayı Nebi(sav) üç rekatla vitir yapardı”. Aslında üç rekatla vitir yapmayı hepsi kabul ediyor da sadece şeklini, iki artı bir mi olacak yoksa üç mü olacak? “Ve hakel Hasenu rahimullahu icmaen müslimine alel selasi” işte bizim söylediğimizi söylemiş oluyor. Hasen Bin Ziyad değil mi?

Enes Hoca: Hasan Basri

Abdulaziz Hoca: Hasan Basri mi?

Fatih Orum: Fethul Kadir’de Basri diyor.

Enes Hoca: Benimki de Basri diyor.

Abdurrahman Yazıcı: Basan Basri diyor hocam

Abdulaziz Hoca: Hasan Basri demiş ki Allah (rahmet eylesin) müslümanların üç rekatta icmaanı söylemiş ki az önce de şey yaptığımız gibi Şafilerde, Hambelilerde, Malikilerde bilmiyorum ama, o zaman böyle ifade edildiğine göre Malikilerde de üç rekat. Zaten üç rekatta problem yok yani. Mesela öyle bir delil getiriyor ki dikkat ediyormusunuz kendisi de delil değil. Şimdi, arada selam verilmeyecek meselesini söylüyor, Aişe validemizle ilgili hadiste selamdan bahsedilmiyor, Sünen’de de bahsedilmiyor. Üç rekattır diyor ” haza ahadu akvali Şafii rahimehullah: Şafi’ni  görüşlerinden birisi budur. Muttasılen demiyor ki. “Selasu rekatin muttesıletin” demiyor. Evet. Yani İmam Şafi’den selam verilmeksizin üç rekat rivayeti vardır ama benim bildiğim kadarıyla Şafilerde nafile namazlar iki rekattan fazla olmaz.

Abdulaziz Hoca: Fakat farzla kıyaslarsak yani bu namazların kılınmasında farzla  muhtesun aleyh alırsak yani mektup namazları, o zaman bir rekat olmamalı, üç rekat olabilir ama tek rekat olmaması gerektiği ortaya çıkıyor. Çünkü bir rekat olması için sadece özel bir durum var. Normalde bir rekatlık namaz yok farzlara baktığımız zaman.

Katılımcı: Peygamber(as)” kane vitiru bi vitrin bi iza havfin alel fecr”diyor.

Abdulaziz Hoca: Bak işte bu olur işte. Fecr tan yerinin ağarmasından korktuğu zaman bir rekat kılardı.

Aynı Katılımcı:: Ama Şafiler..

Abdulaziz Hoca: Bu olur bak, bir “havf” ile. Yani şimdi bu uydu. İnsanlar yolculuğa çıktıkları zaman karşılarına düşman gelirse seferde namazı zaten iki rekat kılıyorlar, onu bire indirebiliyorlar. O da bir “havf”ten dolayı. Şimdi tabi onun havfı ile, çünkü orada nafile namazdan hiç bahis de yok. Tamamen terk eder. Onun havfı ile bunun havfı aynı olmaz. O zaman bire düşürmüş olabilir. Ama normalde hanefilerin dedikleri doğru gözüküyor. Arayı açmadan üç rekat.

Fatih Orum: Hocam şey demiştik ya namazlarda her bir rekat kendi başına bir namazdır.

Abdulaziz Hoca: O kılınması açısından

Fatih Orum: Bu da aslında tek rekat kılınmış olması..

Abdulaziz Hoca: Tek rekatta selam verilmesi manasında değil o. Oradaki o “es salate” ifadesi “fe iza kadaytes salate” derken o “es salate”Nisa suresi 102. ayetindeki bir rekatlık namazı gösteriyor. O bir rekat kendi başına bir namaz, kendi açısından. Ne ile? Kıyamıyla, rükusuyla, sucuduyla ve kuuduyla. Her bir rekatta kuud var iki secde arasında. Her bir rekatta ruku var. Her bir rekatta secde var, her bir rekatta kıyam var. Yani namazın bütün erkanı var işin içerisinde.

Fatih Orum: O vitirde tek olarak kıldığımız namazın tüm erkanı olduğu için..

Abdulaziz Hoca: Tamam olur da o bir rekatlık namazı sadece havf sırasında, çünkü “fe iza emintum fe ekımıs salat” bak “ikametus salat” ifadesi, bir “ikametus salat” var, isterseniz açın Nisa suresinin 102 ve 103. ayetlerini. Bu önemli yani. Orada bir “kıyamus salat” var, bir de “ikametus salat” var. İkisi arasında fark var.

Fatih Orum: “Ekamte lehumus salate”

Abdulaziz Hoca: Bu farklar bizim için çok önemli yani. Gerçi bu açıdan şu anda üzerinde bulunduğumuz konu açısından da. Ben şahsen vitir konusunda hanefilerin görüşünün doğru olduğuna inanıyorum. Sizin az önce havf ile ilgili rivayetlerinizde öbürlerinin her zaman değil özel durumlarda ancak bir rekata düşürüldüğünü gösterir.

Enes Hoca: Hadis Muvatta’da geçiyor. (49:38-49:43 hadisin metni anlaşılmıyor)

Abdulaziz Hoca: Sabah namazı vaktinin gireceğinden korkunca bir rekat kıldı. Çünkü ve “minel leyli” derken demek ki, gerçi sabah namazı da “leyl”dendir. Güneş doğana kadar “leyl”dir ama..

Enes Hoca: Feteheccet

Abdulaziz Hoca: Evet, feteheccet meselesi onu şey yapıyor. Çünkü teheccüdde uykudan uyanma var değil mi? Sabah namazına zaten uyanmış oluyorsun. Bak şimdi bu şey var ya, uzatmadan çok kısa bir şekilde şey yapayım. Buna fazla da soru sormayınğ çünkü bu konuya daldık mı sadece bu konu bizim bütün dersimizi alır. “Fe iza darbtum fil ardı feleyse aleykum cunahun en taksuru mines salati: yeryüzünde yol alıyorsunuz”, Nisa suresi 101. Yol alırken zaten seferi iki rekat namaz kılar. Diyor ki size günah yoktur onu kısaltmanızda. “mines salati” yani seferde kıldığınız namazı kısaltabilirsiniz. Hangi şartta? “in hıftum  yeftinekumullezine keferu. İnnel kafirune kanu lekum aduvven mubina: eğer kafirlerin sizi sıkıntıya sokmasından korkuyorsanız o seferde kıldığınız iki rekatı da kısaltabilirsiniz demiş oluyor. Peki o zaman buradan şunu anlıyoruz: akşam namazı olsa da bir rekata düşüreceksin demektir bu. Çünkü diyor ki bak; ” fe iza kunte fihim” Sen Ya Muhammed onların içlerinde olsan. Günah yoktur dediği için tam da kılabilirsin demektir. Yani iki rekat da kılabilirsin kısaltabilirsin de. Kısaltma nasıl olacak? Erkanda kısaltma mı yoksa rekatta mı kısaltma? Şimdi ona bakacağız. “fe iza kunte fihim: sen onların içindeysen”, “fe akamte lehumes selate”, “ekamte” bak Fatih. Burada ikameden bahsediyor. İkame bir şeyi ayakta tutmaktır. Kendi ayakta durmak değil bir şeyi ayakta tutmak. O namazı ikame ediyorsun. Ne yapıyorsun? Tam kılıyorsun demektir. “Sen o namazı ikame ettiğin zaman” “fel tekum: ayakta” bu kıyam. Bunlar namazı ikame etmiyorlar, bunlar namazı düşürüyorlar. Yani kasrediyorlar. “Taifetun minhum meake: onlardan bir gurup seninle beraber namaza dursun. O namazı ikame etsin değil. “Vel yehuzu eslihatehum: silahlarını alsınlar”,”fe iza secedu fel yekunu min varaikum: secde edince çevreye çekilsinler” yani cepheye çekilsinler. “Vel te’ti taifetun uhra lem yusallu fel yusallu: kılmamış olan diğer gurup gelsin” bunlar namazlarını kılmış çünkü. Bir rekatta bitirmişler namazı. “Fel yusalli meake: onlar da seninle beraber kılsınlar”. Şimdi burada şimdi “tekum” ile “yusallu” aynı olmuş oluyor. Onun için her bir rekatın bir namaz olmadını buradan da çıkarabiliyoruz. “Fel yusalli meake”. “Vel ye’huzu hızrahum ve eslihatehum: tedbirlerini, silahlarını alsınlar”. “Veddellezine keferu lev tagfulune an eslihatikum ve emtiatukum fe yemilune aleykum meyleten vahideh: bu kafirler isterler ki siz silahlarınızdan ve mallarınızdan gafil olasınız da size ani bir baskın yapsalar”. “Ve la cunahe aleykum in kane bikum ezen min matarin ev kuntum marda en tedau eslihatekum: eğer yağmur varsa yada hastaysanız silahlarınızı bırakabilirsiniz ama”,”ve huzu hızrakum: gene tedbirinizi alın”. Hastayım falan deyip de yağmur var deyip de tedbirsizlik etmeyin. “İnnallahe eadde lil kafirine szaben muhina: çünkü Allah kafirlere alçaltıcı bir azap hazırlamıştır”(NİSA 102). Şimdi bak. “Fe iza kadaytumus assalate” “es salat” 102.ayette anlatılan o namazdır. Yani Peygamberimiz iki rekat müslümanların bir rekat kıldığı namazdır. “Fezkurullahe kıyamen kuuden ve la cunubikum: ayakta, oturarak ve yanlarınız üzerinde”. Yanlarınız üzerinde rüku ve secde demektir. “Ala cembikum” değil “ala cunubikum”. “Fe izatma’nentum: eğer mutmain olursanız”. Yani korku gitti. O zaman “fe ekımus salat” gene ikame kelimesi görüyormusun! Artık “fekumu es salate” değil “fe ekımus salat”. O namazı ikame edin. Dolayısıyla şeyde tek rekat kılmaya “kıyamus salat” diyor ayet. İki rekat kılmaya “ikametus salah” diyor. Tek rekat olması için: bir korku olması lazım. İşte Mehmet Hoca ile Mehmet Hoca’nın söylediği o korkuyu ben şahsen bilmiyordum doğrusu. Şimdi uygun düştü burayla. O zaman demek ki bir korku olmadan namaz tek rekat kılınamıyor.

Abdurrahman Yazıcı: Hadis var hocam. “Kale el vitru rekatun min ahirul leyle”

Abdulaziz Hoca: “Rekatun” dediği zaman buna ters düşüyor yani. Mehmet Hoca ile Enes Hoca bir korkudan dolayı bir rekat kıldığını söylediler.

Yahya Şenol: Gelen hadislerin hepsi “ahiru salatu kumul leyle vitra” emir öyle yani. Korkudan falan yapmış değil. Bir iki defa belki onu yapmıştır da. Genel olarak her gece yaptığı..

Abdulaziz Hoca: Sen o “vitra” dan ne anlıyorsun?

Yahya Şenol: Sonu tek olsun.

Abdulaziz Hoca: Sonu tek olsun. Biz ona bir şey demiyoruz.

Yahya Şenol: Her gece 11 kılıyor ya Peygamberimiz.

Abdulaziz Hoca: Akşam namazı da vitir oluyor, sonu tek. Burada üzerinde durduğumuz o değil. Üzerinde durduğumuz şu: iki artı bir mi, yoksa üç mü? Onun üzerine konuşuyoruz.

Yahya Şenol: O başka mesele.

Abdulaziz Hoca: Şu anda ondan bahsediyoruz. Her iki şekilde de vitir oluyor. Diyorum ki; bu ayetler tek rekat namazı bir rekat, yoksa vitire mani yok üç tamam. Hanefilerin dediğiyle diğerlerinin aradındaki fark: Hanefi diyor ki; üç rekatı selamsız kılacaksın. Ben de diyorum ki; bu ayetler hanefileri destekliyor. Yoksa vitir kelimesinde herkes ittifak etmiş vitirde onda problem yok. Kılınma şekli. Yani bir namazın bir rekat kılındığı zaman Allah ona “ikametus salah” demiyor, “kıyamus salah” diyor ve “havf” ile ilişkilendiriyor. E şimdi tabiki nafile ile farz bir olmaz. O zaman Peygamber Efendimiz burada “edna havf”ı bir rekata indirmenin delili olarak almış olabilir nafilede. Onu söylemek istiyorum, tamam mı? Yani burada hanefiler haklı gözüküyor. Evet.

“Bi ma rivayate Ayşetu(ra) Ennennebiyye(sav) kane vitiru selasin” Ayşe(ra) rivayet ettiği için. Orayı okumuştuk değil mi? Tamam o zaman hemen öbür tarafa geçelim.

Katılmcı: Hocam Enes Hoca’nın dedikleri şüpheci yaklaştığı şeklinde şey varya. Hadislerde, rivayetlerde Resulullah’ın sabaha yakın gece yataktan kalkıp ondan sonra kıldığı daha çok rivayet ediliyor.

Abdulaziz Hoca: Zaten yatıp kalkarak kılacak. Bunların söyledikleri sabah namazı vakti girer korkusuyla, sabah namazından önce bitirmiş olmak için bir rekat kılıyor.

Enes Hoca: Teheccüd kelimesini  tetecafa ile ifade ediyor.

Abdulaziz Hoca: “Tetecafa cunubuhum” ve “teheccüd” kelimesi onu ifade ediyor. Yoksa sabah namazı vakti gecedendir. Sabah namazı gece namazıdır, gündüz namazı değildir. Gündüzün iki vakitten bahsediyor “tarafeyn nehar” diyor. Öğle ve ikindi. Ama gece için “zulefen minel leyl” diyor. “Zülefen” de “zülfe”nin cemi olduğu için namaz kılınan zamanlar gündüzden bir işaret taşımalı. Gündüzün ışığından parçalar olması lazım ki gündüze yakınlığını tespit edesin. Ne olmuş oluyor: akşam güneş battığı zaman batı ufku aydınlık oluyor. Her taraf aydınlık oluyor aşağı yukarı. Yatsı işte “gasakul leyl”de hava karardığı zaman Allah namazın vaktini bitirmiş oluyor. Ve kırmızılık kaybolduğu zaman yatsı vakti başlıyor. Hava karardığı zaman yatsı bitiyor. Çünkü artık gündüzden zülfe diyebileceğin bir şey kalmamış oluyor. Tekrar tanyeri ağardığı zaman gündüzün aydınlığı tekrar geliyor senin bulunduğun bölgeye, gene bir zülfe söz konusu oluyor. Peki zülfenin olmadığı havanın kap karanlık olduğu dönemde ne yapılıyor? İşte onda da yatıyorsun dinleniyorsun. “ve cealna nevmekum subata”(NEBE 10) dediği gibi yatıyorsun. İşte o “subat” sırasında kalkacaksın, buna tehecced kelimesiyle de ifade ediliyor bu durum, “tetecafa cunubuhum” kelimesiyle de ifade ediliyor. Bu iki kelime bu namazın vaktini yatsıdan ve sabah namazından ayırıyor. Çünkü bazı hadislerde de var yatsıdan önce yatmak mekruhtur diye. Çünkü yatarsan yatsının vaktini kaçırırsın. Karanlığa bırakmış olursun yatsıyı.

Katılımcı:Akşam namazından sonra

Abdulaziz Hoca: Akşam namazından sonra yatsıdan önce kılmak mekruhtur deniyor.

Mehmet Hoca: Yatsıdan önce uyumazdı, yatsıdan sonra konuşmazdı.

Abdulaziz Hoca: Konuşmazdı evet. Bütün bunları birleştirdiğin zaman gerçekten vitir namazının vaktinin EbuHanife’nin de rivayet ettiği gibi yada EbuHanife’ye maledilen rivayette de olduğu gibi yatsı ile sabah namazı arasında olması gerekiyor. “Ve yaklıtu saliseti kablel ruku: üçüncü rekatta rükudan önce kunut”. Bu kunutun rükudan önce mi sonra mı olduğu konudunda mezheplerde enteresan bir görüş ayrılığı var. Hanefi ile Malikiler kunutu rukudan önce sayıyor, Şafi ile Hambeliler rükudan sonra. Ondan sonra çon ilginç bir şey var. Mesela Hanefiler kunutun rukudan önce olmasında Malikilerle ittifak ediyor, Malikiler kunutun sabah namazında olması konudunda Şafilere ittifak ediyor. Hambeliler kunutun rukudan sonra olması konusunda Şafilerle ittifak ediyor. Vitirde olması konusunda da Hanefilere ittifak ediyorlar. Herkesin bir ittifak ettiği nokta var. Evet. “Ve yaklıtu saliseten kable ruku: rukudan önce üçüncü rekatta kunut okur”. Bir de kunutta mesela Malikilerle Hanefilere göre herşeyi okuyamazsın, belli bir dua vardır. Bizim okumaya alıştığımız “Allahumme iyya kena’budu venekelu salli”, “Allahumme iyya nestainuke iyya kena’budu” bunları okuyacaksın diyor Malikilerle Hanefiler. Diğer ikisi de tamam işte bu “Allahummehdina fiymen hedeyte” diye başlarsın ama istediğini de katabilirsin diyorlar.

Katılmcı: Malikilerde mesela kunut duasını bilmeyen rabbena atina..

Abdulaziz Hoca: Bilmiyorum o istisnai bir durum. Şafilerde “Allahummehdina fiymen hedeyt” dese yetiyor değil mi? Ama başka şeyler katabiliyor.

Enes Hoca: Dua yapmayı bilmese ne der “Rabbena atina” okusa yeter diyor.

Abdulaziz Hoca: Bir daha okurmusun?

Enes Hoca: Dua okumayı bilmeyen ne der, rabbena atina okusa yeter.

Abdulaziz Hoca: Şiir halinde. Kunut duasını bilmese ne der? Rabbena atina okusa yeter. Çok güzel.

“Ve yeknutu fi saliseti kablel ruku. Kale Şafi rahimehullahu badehu: İmam Şafi demiş ki; rukudan kalktıktan sonra kunut okur. Niye diyor rukudan önce? “Lima ruviye ennealeyhis selatiü vesselam kanete fi ahiril vitri ve huve badel ruku”. Peygamberimizin vitrin sonunda kunut yaptığı rivayet edilmiştir. Biz bu sonra kelimesini badel ruku..Allah Allah “kablel ruku” demesi lazım. Haa bu İmamŞafi’ye, İmamŞafi’nin delili olarak ortaya koyuyor. Tamam. İmam şafi bundan dolayı böyle yapmış. Peygamber Efendimiz vitrin sonunda şey yapmıştır, o da rukudan sonrasıdır.

Tüm Mukayeseli Fıkıh Müzakereleri
# İçerik Adı Yayınladığı Tarih Görüntülenme
1 Kitaba Çağrı 16 Eylül 2017
2 Kurban İbadeti 24 Ağustos 2017
3 Hadislerin Derlenmesinde İran Etkisi 19 Ağustos 2017
4 Diyanetin Fetö Raporu: Bu din bu hale nasıl geldi? 14 Ağustos 2017
5 Hilal, Fitre ve Bayram 28 Haziran 2017
6 Nebi’mizin Ramazan Hayatı 12 Haziran 2017
7 İmsak Ölçüleri 27 Mayıs 2017
8 Dini Siyasete Alet Etmek 20 Mayıs 2017
9 Nebilere Yüklenen Olağanüstü Özellikler 13 Mayıs 2017
10 Tarih Boyunca Nebilere Gösterilen Tepkiler 6 Mayıs 2017
11 Yanlış Şeriat Algısı Suç ve Ceza 29 Nisan 2017
12 Kapitalizmin Sonu 15 Nisan 2017
13 Faiz Bağlamında Modern Finansal Ürünler 8 Nisan 2017
14 Hadislere Bakışımız Nasıl Olmalı 1 Nisan 2017
15 Haram Aylar 25 Mart 2017
16 Kur’an’cılık Tehlikesi 1.Bölüm 20 Mart 2017
17 Din ve Devlet İlişkileri 1.Bölüm 11 Mart 2017
18 Cuma Namazı ve Hutbe’si 4 Mart 2017
19 Kur’an’a Göre Sihir Kavramı 25 Şubat 2017
20 Abese Suresi Bağlamında Nebi’mizin Korunmuşluğu 18 Şubat 2017
21 Ev İçi Mahremiyet Kuralları 11 Şubat 2017
22 Örtünme İle İlgili Hükümler 4 Şubat 2017
23 Baş Örtüsü ve Örtünme 28 Ocak 2017
24 Kur’an’nın Çözüm Üretmedeki Yeri 21 Ocak 2017
25 Yahudileri Gölgede Bırakan Hileler 16 Ocak 2017
26 Müslümanlar’da Allah’a Güven Krizi 31 Aralık 2016
27 Müslümanlığımızı Gözden Geçirme İhtiyacı 24 Aralık 2016
28 Ümmet Olamamanın Ağır Bedeli 17 Aralık 2016
29 Tarihsellik İddialarında Cezalar Örneği 10 Aralık 2016
30 Mezhepçiliğin Doğurduğu Acı Sonuçlar 3 Aralık 2016
31 Kur’an’nın Tarihselliği İddiası ve Miras Konusu 26 Kasım 2016
32 Takiye (Kimliği Gizleme) 19 Kasım 2016
33 Faiz ve Güncel Meseleler 12 Kasım 2016
34 Mehdi Gelicek mi ? 7 Kasım 2016
35 Hz.İsa Gelicekmi? 31 Ekim 2016
36 Çağdaş Ulemanın Usulsüzlüğü 22 Ekim 2016
37 Dinsel Çoğulculuk 15 Ekim 2016
38 Son Kitabı Devre Dışı Bırakma Projesi, Dialog 8 Ekim 2016
39 Fıtrat Zemininde Buluşma 1 Ekim 2016
40 Nisa 34. Ayet Bağlamında Kadına Şiddet 24 Eylül 2016
41 Kurban İbadeti 10 Eylül 2016
42 Kadının Dövülmesi 3 Eylül 2016
43 Kur’an’a Göre Hükmetmek 27 Ağustos 2016
44 15 Temmuz Darbe Gecesine Kurani Bir Bakış 20 Ağustos 2016
45 Paralel Dinin Olmazsa Olmazı Aracılık – 1 13 Ağustos 2016
46 Müslüman Gayrimüslim İlişkileri 2 Temmuz 2016
47 Zekat 25 Haziran 2016
48 Oruçla İlgili Hükümler 18 Haziran 2016
49 Uydurulan Dinde Yatsı Sonu, Seher ve İmsak Vakti 4 Haziran 2016
50 Uydurulan Dinde Mut’a Nikahı 28 Mayıs 2016
51 Uydurulan Dinde Şartlı Talak 21 Mayıs 2016
52 Uydurulan Dinin Dayatması Olarak Çocukların Evlendirilmesi 7 Mayıs 2016
53 Kölelik ve Cariyelik Mezheplerin Dayatması mı? 30 Nisan 2016
54 Musa Hızır Kıssasının Evrensel Mesajı 23 Nisan 2016
55 Sünnetin Delil Değeri 16 Nisan 2016
56 Kira Sertifikaları Faizsiz Ürün mü? 9 Nisan 2016
57 Suç-Ceza Dengesi Açısından Cinsel İstismar 2 Nisan 2016
58 Boşanma Konusunda Allah’ın Koyduğu Sınırlar 26 Mart 2016
59 Allah’ın Koyduğu Sınırlar Nasıl Aşıldı 19 Mart 2016
60 Muhsana, Kadına Pozitif Ayrımcılık 13 Mart 2016
61 İnsanlar ile Cinlerin Ortak Özellikleri 5 Mart 2016
62 Nebiler Günahtan Korunmuş mudur? 27 Şubat 2016
63 Bedir Savaşı Örneğinde Nebi ve Resul Farkı 20 Şubat 2016
64 Dinde Haram-Helal Koyma Yetkisi 13 Şubat 2016
65 Cinler 6 Şubat 2016
66 İlk İnsanın Yaratılışı 30 Ocak 2016
67 İnsanı İnsan Yapan Özellikler 23 Ocak 2016
68 Allah’ı İkinci Sıraya Koymak 16 Ocak 2016
69 Şirkle İman Arasındaki Kararsızlık 9 Ocak 2016
70 Mehdi Beklentisi 2 Ocak 2016
71 Her İnsan Allah’ı Bilir 26 Aralık 2015
72 Fıkıh Müzakereleri | Her İnsan Allah’ı Bilir 26 Aralık 2015
73 Bir Sömürü Aracı Olarak Halifelik – 2 19 Aralık 2015
74 Bir Sömürü Aracı Olarak Halifelik 12 Aralık 2015
75 Kur’ân’da Dindarlık 5 Aralık 2015
76 Tarih Boyunca Bir Siyasi Baskı ve Ötekileştirme Aracı Olarak Zındıklık 28 Kasım 2015
77 Geleneğe Göre Dinden Dönmenin Hükmü (Bölüm 2) 21 Kasım 2015
78 Geleneğe Göre Dinden Dönmenin Hükmü (Bölüm 1) 21 Kasım 2015
79 Kur’an’a Göre Dinden Dönmenin Hükmü 16 Kasım 2015
80 Kur’an’da Zina Suçu Ve Cezası 7 Kasım 2015
81 Tağut Doğru Yolun Üstünde Oturur 31 Ekim 2015
82 Hadis Uydurma Faaliyetleri 24 Ekim 2015
83 Kader İnancı Ve Nesih 17 Ekim 2015
84 Resulullah Sonrası Siyasi Gelişmeler 10 Ekim 2015
85 Nesih 3 Ekim 2015
86 Hac Ve Kurban 19 Eylül 2015
87 Terör Olayları Karşısında Nebevi Siyaset 12 Eylül 2015
88 Dinde Özgürlük 5 Eylül 2015
89 Dine Uyma Yerine Dini Kendine Uydurma 4 “Cariyelik” 29 Ağustos 2015
90 Dine Uyma Yerine Dini Kendine Uydurma 3 “Cariyelik” 22 Ağustos 2015
91 Dine Uyma Yerine Dini Kendine Uydurma 2 “Kitap Algısı” 15 Ağustos 2015
92 Dine Uyma Yerine Dini Kendine Uydurma 8 Ağustos 2015
93 Nebimizin Yürüttüğü Dış Politika 1 Ağustos 2015
94 Kadir Gecesi ve İmsak Vaktine Tavırlar 11 Temmuz 2015
95 Zekat 4 Temmuz 2015
96 Oruç İbadeti 2 27 Haziran 2015
97 Oruç İbadeti 20 Haziran 2015
98 Kutup Bölgelerinde İftar ve İmsak Vakitleri 13 Haziran 2015
99 Emtia Borsalarındaki İşlemlerin Fıkhi Hükmü 6 Haziran 2015
100 Kur’ân’a Göre Gece-Gündüz 30 Mayıs 2015
101 Prof. V. A. Yefimov’la Yapılan Toplantının Değerlendirilmesi 23 Mayıs 2015
102 İsra ve Mirac 16 Mayıs 2015
103 Berzah Alemi 2 9 Mayıs 2015
104 Berzah Alemi 2 Mayıs 2015
105 Enflasyon ve Faiz 25 Nisan 2015
106 İşsizlik Probleminin Kaynağı 18 Nisan 2015
107 Peygamberimizin Öldürülmesini Emrettiği Kişiler Hakkındaki Rivayetler 4 Nisan 2015
108 Faizsiz Sistemin İlkeleri (Zekat-Faiz Karşılaştırması) 28 Mart 2015
109 Faizsiz Sistemin İlkeleri – Faizsiz Bankacılık 28 Mart 2015
110 Faizsiz Sistemin İlkeleri (Enflasyon) 21 Mart 2015
111 Faizsiz Sistemin İlkeleri (Bankacılık) 14 Mart 2015
112 Faizsiz Sistemin İlkeleri 7 Mart 2015
113 Tecavüz Suçunun Cezası 28 Şubat 2015
114 İdam Cezası ve Kıssas Tartışmaları 21 Şubat 2015
115 Ceza Hukukunun Genel Prensipleri 14 Şubat 2015
116 Kur’ân’da Ruh Kavramı 7 Şubat 2015
117 İcmanın Delilleri ve Değerlendirilmesi 24 Ocak 2015
118 Fıkıh Müzakereleri | Ceza Hukukunun Genel Prensipleri 17 Ocak 2015
119 Nebiye Hakaretin Cezası 10 Ocak 2015
120 Noel ve Mevlid Kandili Kutlamalari 3 Ocak 2015
121 Kelime Oyunları ve Şeb-i Arus 27 Aralık 2014
122 Evlilik Nedeniyle Ortaya Çıkan Haramlık 20 Aralık 2014
123 Talak’ın Şarta Bağlanması 13 Aralık 2014
124 Kadının Boşanma Hakkı 6 Aralık 2014
125 Boşanmanın Hükümleri 29 Kasım 2014
126 Küçüklerin Evlendirilmesi 22 Kasım 2014
127 İslam Hukuku-Roma Hukuku Karşılaştırması 15 Kasım 2014
128 Beni Kureyza Yahudileri ve Esirlerin Öldürülmesi 8 Kasım 2014
129 İslâm Miras Hukukunda Kelâle 3 Kasım 2014
130 Batı Güdümlü İslam Anlayışında Kur’an Sünnet Algısı – 2 25 Ekim 2014
131 Batı Güdümlü İslam Anlayışında Kur’an Sünnet Algısı 18 Ekim 2014
132 İslam Alimlerinin Işid’e Gönderdikleri Mektubun Eleştirisi 11 Ekim 2014
133 Kurban İbadeti 27 Eylül 2014
134 Birbirimizden yardım istemek şirk midir? 9 Ağustos 2014
135 Nafile Oruç 2 Ağustos 2014
136 Zekat ve Fitre 26 Temmuz 2014
137 Kadir Gecesi 19 Temmuz 2014
138 Tarihi gelişimi ve Hükümleri Açısından İtikaf 12 Temmuz 2014
139 Yatsının Son Vakti 5 Temmuz 2014
140 Vakti Dışında Namaz, Süresinden Fazla Oruç 28 Haziran 2014
141 Bakara 187. Ayet Işığında Oruç İbadeti 21 Haziran 2014
142 Kimler Oruç Tutabilir 14 Haziran 2014
143 Orucun Tarihi ve Meşruiyeti 7 Haziran 2014
144 Ecel ve Şehitlik – Sorular ve Cevaplar 24 Mayıs 2014
145 Ecel ve Şehitlik 17 Mayıs 2014
146 Seferilik Mesafesi ve Müddeti 10 Mayıs 2014
147 Yolculukta Namaz – 2 26 Nisan 2014
148 Dinden Dönmek 19 Nisan 2014
149 Yolculukta Namaz 5 Nisan 2014
150 Namazı Terketmenin Hükmü 29 Mart 2014
151 Namazda Zikir 8 Mart 2014
152 Kadınların Cemaate Katılması 1 Mart 2014
153 Cemaatle Namaz – 2 22 Şubat 2014
154 Cemaatle Namaz 15 Şubat 2014
155 Sehiv Secdesi 8 Şubat 2014
156 Namazı Bozan Haller – 2 1 Şubat 2014
157 Namazı Bozan Haller 18 Ocak 2014
158 Cumanın Farzından Önceki ve Sonraki Sünnetler 11 Ocak 2014
159 Cuma Hutbesi 4 Ocak 2014
160 Cuma Namazı 28 Aralık 2013
161 Sünnet Namazları 21 Aralık 2013
162 Vitir Namazı 14 Aralık 2013
163 Teheccüd Namazı 7 Aralık 2013
164 Kur’an’da Melek ve Cin Kavramları – Sorular 23 Kasım 2013
165 Kur’an’da Melek ve Cin Kavramları – 2 18 Kasım 2013
166 Kur’an’da Melek ve Cin Kavramları 2 Kasım 2013
167 Cezanın Amacı Açısından Mağdur Hakları 26 Ekim 2013
168 Bayram Namazı ve Teşrik Tekbirleri 12 Ekim 2013
169 Tarihi, Amacı ve Ahkamı Yönüyle Kurban 5 Ekim 2013
170 Kur’an’da Münafıkların Durumu – 2 28 Eylül 2013
171 Kur’an’da Münafıkların Durumu 21 Eylül 2013
172 Günümüz İslam Dünyasının Problemleri 14 Eylül 2013
173 Bedel Hac – Doç.Dr. Servet Bayındır 7 Eylül 2013
174 Allah’ın Bilgisi ve Kader 24 Ağustos 2013
175 Mısırdaki Müslümanların Durumu 17 Ağustos 2013
176 Kadir Gecesi 3 Ağustos 2013
177 İmsak Tartışmaları 27 Temmuz 2013
178 Kutup Bölgelerinde İbadet Vakitleri 20 Temmuz 2013
179 Kader 19 Ocak 2013
180 Kıyamet Alametleri 22 Aralık 2012
181 Kur’an Sünnet Bütünlüğünde Kurban İbadeti 20 Ekim 2012
182 Kur’an Sünnet Bütünlüğünde Hac İbadeti 13 Ekim 2012
183 Faiz-Zekat İlişkisi 6 Ekim 2012
184 Namazların Birleştirilmesi 29 Eylül 2012
185 İslama Yönelik Saldırılar 22 Eylül 2012
186 Alternatif Bir Finansal Ürün Olarak Kira Sertifikaları(SUKUK) 15 Eylül 2012
187 Öğle ve İkindi Namazlarının Vakitleri 8 Eylül 2012
188 Yatsı Namazı Vaktinin Bitişi 1 Eylül 2012
189 Kur’an’a Göre Gelenek 25 Ağustos 2012
190 Bayram Namazı ve Fitre 18 Ağustos 2012
191 Televizyondan Kabe İmamına Uyulabilir mi? 11 Ağustos 2012
192 Ramazan Ayının İnsana Sunduğu Fırsatlar 4 Ağustos 2012
193 İmsak Vakti ve Seher – 2 28 Temmuz 2012
194 İmsak Vakti ve Seher 21 Temmuz 2012
195 Nesih, Kıblenin Değişmesi Örneği 23 Haziran 2012
196 İsra ve Miraç 16 Haziran 2012
197 Uydurma Hadisler – Harun Ünal 9 Haziran 2012
198 Sezaryen Doğum 2 Haziran 2012
199 Vahiy – Sünnet İlişkisi 26 Mayıs 2012
200 Nesih Kavramı 19 Mayıs 2012
201 Din ve Tıp Açısından Sünnet 14 Mayıs 2012
202 Din ve Müzik 5 Mayıs 2012
203 Hadislerin Kur’an’a Arzı 28 Nisan 2012
204 Türkiye’de Kutlu Doğum Etkinlikleri 21 Nisan 2012
205 Allah’ın Elçisini Doğru Anlamak 14 Nisan 2012
206 Kur’an Öncesi Mekke Toplumu 7 Nisan 2012
207 Faizsiz Bankacılğın Problemleri 31 Mart 2012
208 Hz.Muhammed’in(S.A.V.) Tebyin Görevi 24 Mart 2012
209 İslam ve Türk Medeni Kanunu(TMK) Miras Sistemlerinin Mukayesesi 17 Mart 2012
210 Kur’an’a Göre Tağut Kavramı 10 Mart 2012
211 Farklı İnançların Birlikte Yaşamasının Doğal Kuralları 3 Mart 2012
212 Kur’an’a Göre Resule İman, İtaat ve İttiba 25 Şubat 2012
213 Organ Nakli 18 Şubat 2012
214 Sebeb-i Nüzul Meselesi 11 Şubat 2012
215 Daru’l-Harbde Faiz 4 Şubat 2012
216 İftida 28 Ocak 2012
217 Talak (Boşanma) 21 Ocak 2012
218 Gayrimüslimlerle Evlilik 14 Ocak 2012
219 A’raf Ehli 7 Ocak 2012
220 Müminler Cehenneme Girecekler Mi? – 2 31 Aralık 2011
221 Müminler Cehenneme Girecekler Mi? 24 Aralık 2011
222 Çocukların Evlendirilmesi 17 Aralık 2011
223 İnanç Özgürlüğü 10 Aralık 2011
224 Evliliğin Denetlenmesi 3 Aralık 2011
225 Adetli Kadın Kur’an’a Dokunabilir mi? 26 Kasım 2011
226 Hz.İsa’yı(a.s.) Geri Getirmek İsteyenlerin Hedefi 19 Kasım 2011
227 Nebi ve Resul Kavramları 12 Kasım 2011
228 Kurban Bayramına Nasıl Hazırlanmalıyız? 5 Kasım 2011
229 İcma Delili ve Değerlendirilmesi 22 Ekim 2011
230 Vekaletle(Bedel) Hac 15 Ekim 2011
231 İhram Yasakları 8 Ekim 2011
232 Kadınların Yolcuğu 1 Ekim 2011
233 Kur’an ve Sünnet Işığında Hac İbadeti 24 Eylül 2011
234 Faiz Anlayışı 10 Eylül 2011
235 Bayram Namazı 27 Ağustos 2011
236 İmsak Vakti 20 Ağustos 2011
237 Teravih Namazı Konusunda Diyanet’e Cevap 13 Ağustos 2011
238 Oruç Tutamayanlar Ne Yapmalı? 6 Ağustos 2011
239 Güneşin Batmadığı Yerlerde Namaz Vakitleri 2 Temmuz 2011
240 Yatsı Namazının Vakti 7 Mayıs 2011
241 Allah’ın İndirdikleri İle Hükmetmeyenler – 2 30 Nisan 2011
242 Allah’ın İndirdikleri İle Hükmetmeyenler 23 Nisan 2011
243 Günahlarla İlgili Kavramlar – 2 2 Nisan 2011
244 Günahlarla İlgili Kavramlar 26 Mart 2011
245 Büyük Günahlar – 3 19 Mart 2011
246 Büyük Günahlar Nelerdir? 12 Mart 2011
247 Büyük Günah İşleyenlerin Durumu 5 Mart 2011
248 Ye’cüc ve Me’cüc 26 Şubat 2011
249 Dabbetü’l-Arz 19 Şubat 2011
250 Tarikatlarda Vesile ve Tevessül 12 Şubat 2011
251 Evliyanın Yardımı İle İlgili İddialar – 2 5 Şubat 2011
252 Kutuplarda Namaz Vaktinin Tespiti 29 Ocak 2011
253 Evliyanın Yardımı İle İlgili İddialar 22 Ocak 2011
254 Kâlû Belâ Olayı Hakkında Sorulan Sorular – 2 1 Ocak 2011
255 Kâlû Belâ Olayı Hakkında Sorulan Sorular 25 Aralık 2010
256 Mehdi İnancı 18 Aralık 2010
257 Kur’an’a Göre Zekat Oranları 4 Aralık 2010
258 Artan Malı İnfak Etme 27 Kasım 2010
259 Vitr Namazı 13 Kasım 2010
260 Bayram Namazları 6 Kasım 2010
261 Sehiv Secdesi – Mukayeseli Fıkıh Dersleri 30 Ekim 2010
262 Kurban İle Alakalı Sorular 23 Ekim 2010
263 Hac Farklı Aylarda Yapılabilir mi? – Fıkıh Dersi 9 Ekim 2010
264 Başkasının Yerine Hacc Yapmak 2 Ekim 2010
265 Hilal İle İlgili Sorulan Sorular 25 Eylül 2010
266 Cariyeler İle İlgili Sorulan Sorular 18 Eylül 2010
267 ORUÇ BOZMANIN CEZASI 4 Eylül 2010
268 Zekat 28 Ağustos 2010
269 İmsak ve Yatsı Vakitleri – 2 21 Ağustos 2010
270 İmsak ve Yatsı Vakitleri 14 Ağustos 2010
271 İsra ve Miraç -2 10 Temmuz 2010
272 İsra ve Miraç -1 3 Temmuz 2010
273 İcma’a Delil Getirilen Hadisler 26 Haziran 2010
274 İcma 19 Haziran 2010
275 Başörtüsü ve Örtünme 12 Haziran 2010
276 Mezheplerin Tutarlılığı 29 Mayıs 2010
277 Asabe Siyaset İlişkisi (Kızın Çocuklarının Mirasçılığı Örneği) 22 Mayıs 2010
278 Kur’an’ı Açıklama Usulü 15 Mayıs 2010
279 Kartepe Programı Değerlendirme 5 Mayıs 2010
280 Abdestte Ayakların Mesh Edilmesi 24 Nisan 2010
281 Hudeybiye’den Geri Kalanlar 13 Nisan 2010
282 Peygamberimizin Zeynep (ranha) ile Evliliği 3 Nisan 2010
283 Bedir Savaşı 20 Mart 2010
284 Kur’an Sünnet Bütünlüğü: Allah’ın İzni Meselesi 13 Mart 2010
285 Vahiy Çeşitleri 6 Mart 2010
286 Kadınların Özel Halleri 11 Şubat 2010
287 Kur’an’a Göre Zekat Nispeti 6 Şubat 2010
288 Vahy-i Gayr-i Metlüv’e Dair Getirilen Deliller -1 30 Ocak 2010
289 Iskat (Ölen Kimseyi İbadet Borçlarından Kurtarmak) 16 Ocak 2010
290 Dini Tebliğ ve Uygulamada Cebrailin Rolü -2 2 Ocak 2010
291 Dini Tebliğ ve Uygulamada Cebrail’in Rolü 26 Aralık 2009
292 Kuran ve Sünnet Bütünlüğü – Kurban 21 Kasım 2009
293 Kuran ve Sünnet Bütünlüğü – Kıble Meselesi -2 14 Kasım 2009
294 Kuran ve Sünnet Bütünlüğü – Kıble Meselesi -1 7 Kasım 2009
295 Kuran ve Sünnet Bütünlüğü – Kur’anı Anlama 31 Ekim 2009
296 Kuran ve Sünnet Bütünlüğü – Yolculukta Namazin Kısaltılması Örneği 24 Ekim 2009
297 İsa Aleyhisselam Tekrar Gelecek mi? -2 17 Ekim 2009
298 İsa Aleyhisselam Tekrar Gelecek mi? 1-1 10 Ekim 2009
299 İsa Aleyhisselam Tekrar Gelecek mi? 1-2 10 Ekim 2009
300 Hanefi Mezhebinin İçki ile İlgili Görüşleri -1 3 Ekim 2009
301 Hanefi Mezhebinin İçki ile İlgili Görüşleri -2 3 Ekim 2009
302 Mirasta Avliye Meselesi -1 26 Eylül 2009
303 Mirasta Avliye Meselesi -2 26 Eylül 2009
304 Kasten Orucu Bozanın Cezası -1 12 Eylül 2009
305 Kasten Orucu Bozanın Cezası -2 12 Eylül 2009
306 Oruç Keffareti -2 29 Ağustos 2009
307 Oruç Keffareti -1 29 Ağustos 2009
308 Adetli Kadının Orucu -1 22 Ağustos 2009
309 Adetli Kadının Orucu -2 22 Ağustos 2009
310 Hastaların Orucu -1 15 Ağustos 2009
311 Hastaların Orucu -2 15 Ağustos 2009
312 Namazda Örtünme / 2-1 8 Ağustos 2009
313 Namazda Örtünme / 2-2 8 Ağustos 2009
314 Namazda Örtünme / 1-1 1 Ağustos 2009
315 Namazda Örtünme / 1-2 1 Ağustos 2009
316 Kur’an’da Örtünme -1 18 Temmuz 2009
317 Kur’an’da Örtünme -2 18 Temmuz 2009
318 Gayrimüslimlerle Evlilik -1 11 Temmuz 2009
319 Gayrimüslimlerle Evlilik -2 11 Temmuz 2009
320 Müşriklerle Evlilik -1 4 Temmuz 2009
321 Müşriklerle Evlilik -2 4 Temmuz 2009
322 Ehli Kitap ve Müşrikler -1 27 Haziran 2009
323 Ehli Kitap ve Müşrikler -2 27 Haziran 2009
324 Hayvan Kesimi / 2-1 20 Haziran 2009
325 Hayvan Kesimi / 2-2 20 Haziran 2009
326 Hayvan Kesimi -1 13 Haziran 2009
327 Hayvan Kesimi -2 13 Haziran 2009
328 Helal Gıda ve Jelatin Konusu -1 6 Haziran 2009
329 Helal Gıda ve Jelatin Konusu -2 6 Haziran 2009
330 Nafile Namazlar -1 9 Mayıs 2009
331 Nafile Namazlar -2 9 Mayıs 2009
332 Vitir Namazı -1 2 Mayıs 2009
333 Vitir Namazı -2 2 Mayıs 2009
334 Kur’an’ın Genel Açıklaması -1 25 Nisan 2009
335 Kur’an’ın Genel Açıklaması -2 25 Nisan 2009
336 Namazın Mekruhları -1 11 Nisan 2009
337 Namazın Mekruhları -2 11 Nisan 2009
338 Namazı Bozan Şeyler -1 4 Nisan 2009
339 Namazı Bozan Şeyler -2 4 Nisan 2009
340 Namazda Konuşmak -1 28 Mart 2009
341 Namazda Konuşmak -2 28 Mart 2009
342 Namazda Abdestin Bozulması / 2-1 21 Mart 2009
343 Namazda Abdestin Bozulması / 2-2 21 Mart 2009
344 Namazda Abdestin Bozulması / 1-1 14 Mart 2009
345 Namazda Abdestin Bozulması / 1-2 14 Mart 2009
346 Namazda İmamlık / 3-1 28 Şubat 2009
347 Namazda İmamlık / 3-2 28 Şubat 2009
348 Namazda Saf Düzeni -1 21 Şubat 2009
349 Namazda Saf Düzeni -2 21 Şubat 2009
350 Namazda İmamlık / 2-1 14 Şubat 2009
351 Namazda İmamlık / 2-2 14 Şubat 2009
352 Namazda İmamlık / 1-1 7 Şubat 2009
353 Namazda İmamlık / 1-2 7 Şubat 2009
354 İmamın Arkasında Kıraat -1 24 Ocak 2009
355 İmamın Arkasında Kıraat -2 24 Ocak 2009
356 Namazda Okunan Sûre ve Ayetler / 4-1 17 Ocak 2009
357 Namazda Okunan Sûre ve Ayetler / 4-2 17 Ocak 2009
358 Namazda Okunan Sûre ve Ayetler / 3-1 10 Ocak 2009
359 Namazda Okunan Sûre ve Ayetler / 3-2 10 Ocak 2009
360 Namazda Okunan Sûre ve Ayetler / 2-1 3 Ocak 2009
361 Namazda Okunan Sûre ve Ayetler / 2-2 3 Ocak 2009
Kuran Dersi Canlı Yayın